Τα μεγαλύτερου μεγέθους ζώα είναι καλύτερα στο να εξαφανίζουν από το DNA τους τούς ιούς που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο, πράγμα που εξηγεί, εν μέρει τουλάχιστον, γιατί τα μικρότερα ζώα
παθαίνουν πιο συχνά καρκίνο, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα, με επικεφαλής έλληνες επιστήμονες στη Βρετανία.
Η νέα μελέτη φαίνεται να λύνει το «παράδοξο» που προβληματίζει τους βιολόγους από τη δεκαετία του ’70, όταν πρώτος ο επιδημιολόγος σερ Ρίτσαρντ Πέτο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης επεσήμανε το φαινόμενο, δηλαδή το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα ζώα φαίνεται να είναι πιο προστατευμένα έναντι του καρκίνου.
Εκ πρώτης όψεως, εφόσον τα πιο μεγάλα ζώα ζουν περισσότερα χρόνια και έχουν περισσότερα κύτταρα από τα μικρά ζώα, θα έπρεπε να είναι πιο επιρρεπή στον καρκίνο στη διάρκεια της ζωής τους. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει, αντίθετα τα μικρότερα ζώα (π.χ. τα ποντίκια) εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά της νόσου σε σχέση με τα μεγαλύτερα (π.χ. τους ανθρώπους).
Οι ερευνητές των πανεπιστημίων Οξφόρδης, Πλύμουθ και Γλασκώβης, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή εξελικτικής βιολογίας Άρη Κατζουράκη του Τμήματος Ζωολογίας της Οξφόρδης -και με τη συμμετοχή του Γκίκα Μαγιορκίνη του ίδιου τμήματος- ανέλυσαν το γονιδίωμα 38 ειδών θηλαστικών, από ποντίκια και σκύλους έως ελέφαντες και φάλαινες, και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το μεγάλο μέγεθος βοηθά τα ζώα να καταστρέφουν πιο αποτελεσματικά τους δυνητικά καρκινογόνους ιούς από το DNA τους.
Οι μικροί ενδογενείς ρετρο-ιοί ή ιοί RNA μπορούν, στο πέρασμα του χρόνου, να εισάγουν το γενετικό υλικό τους και να το ενσωματώνουν στο DNA των ζώων διαφόρων μεγεθών (και του ανθρώπου), με αποτέλεσμα αυτό να περνά πλέον από γενιά σε γενιά. Συνήθως είναι αβλαβείς, αλλά ορισμένες φορές, αυτοί οι ιοί μπορούν να προκαλέσουν κυτταρικές μεταλλάξεις και καρκίνους, όπως λευχαιμία. Κάπως έτσι πέθανε από καρκίνο των πνευμόνων λόγω ρετρο-ιού το πρώτο και διασημότερο κλωνοποιημένο ζώο, το πρόβατο «Ντόλι».
Όμως, όπως διαπιστώθηκε, όσο μεγαλύτερο είναι ένα ζώο, τόσο μικρότερος είναι ο αριθμός αυτών των ρετρο-ιών, οι οποίοι αποτελούν ένα είδος βιολογικών «απολιθωμάτων», που προέρχονται από τις κατά καιρούς μολύνσεις του παρελθόντος (μπορεί να φθάνουν σε βάθος αρκετών εκατομμυρίων ετών).
Έτσι, ενώ ένα ποντίκι διαθέτει στο DNA του 3.331 τέτοιους ιούς, οι άνθρωποι έχουν σχεδόν το ένα τρίτο (1.085) και η φάλαινα μόλις 55.
Αυτό σημαίνει, κατά τους ερευνητές, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «PLoS Pathogens», σύμφωνα με το «Science» και τη βρετανική «Ιντιπέντεντ», ότι τα μεγαλύτερα είδη ζώων έχουν βρει ένα τρόπο να «σκουπίζουν» πιο αποτελεσματικά τους ιούς.
Όπως είπε ο Άρης Κατζουράκης, ο οποίος σπούδασε βιολογία στο Imperial College του Λονδίνου, από όπου πήρε και το διδακτορικό του, «είναι η πρώτη φορά που κάποιος έδειξε ότι το να υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ενδογενών ρετρο-ιών σε ένα γονιδίωμα, αυτό πρέπει να είναι όντως βλαβερό – αλλιώς τα μεγαλύτερα ζώα δεν θα είχαν εξελίξει τρόπους να περιορίζουν τους αριθμούς αυτών των ιών. Έτσι, όταν κοιτάζουμε το μοτίβο της κατανομής των ενδογενών ρετρο-ιών στα θηλαστικά, είναι σαν να βλέπουμε το «αποτύπωμα» που ο καρκίνος έχει αφήσει στην εξέλιξή μας».
Ο Γκίκας Μαγιορκίνης επεσήμανε ότι «ακόμη δεν έχουν βρεθεί αποδείξεις πως οι ενδογενείς ρετρο-ιοί προκαλούν καρκίνο στους ανθρώπους, αν και σαφώς αυτό συμβαίνει σε άλλα ζώα, όπως τα ποντίκια. Χρειάζεται να ψάξουμε με πιο συστηματικό τρόπο για να δούμε αν αυτοί οι ιοί όντως προκαλούν καρκίνο στους ανθρώπους». Πιθανώς η μελλοντική έρευνα μπορέσει να εντοπίσει στα μεγαλύτερα ζώα εκείνα τα γονίδια που λειτουργούν προστατευτικά έναντι των ενσωματωμένων ιών.
Από την άλλη, ένας άλλος Έλληνας επιστήμονας στη Βρετανία, ο ιολόγος Γιώργος Κασσιώτης του Εθνικού Ινστιτούτου Ιατρικών Ερευνών στο Λονδίνο, ο οποίος μελετά εδώ και καιρό τους ρετρο-ιούς στους ανθρώπους και τα ποντίκια, δήλωσε ότι η νέα μελέτη, αν και σημαντική, ασφαλώς δεν εξηγεί όλους τους καρκίνους.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
